Фатима ал Кадири во разговор со Кенет Голдсмит

Фатима ал Кадири (Fatima al Qadiri) е кувајтска музичарка и уметница која се наоѓа во врвот на електронската андерграунд музика – позиција која ја зацврсти со нејзиниот нов, дебитантски албум за дискографската куќа Hyperdub Records. Новопечената њујорчанка е славна и поради нејзината ролја во GCC, младиот арт-колектив од Персискиот Залив, чија ретроспективна изложба во моментов е претставена во MoMA, до септември оваа година. Уште еден уметник којшто е миленик на MoMA е родениот њујорчанец, Кенет Голдсмит (Kenneth Goldsmith), првиот поет лауреат на организацијата. Познат како основач на авангардната интернет-библиотека, UbuWeb, тој е подеднакво почитуван и напаѓан поради неговите концептуални трудови и активности, како, на пример, апелот да се „испечати целиот интернет“, во знак на протест поради смртта на активистот Ерон Сварц (Aaron Swartz). Нивното меѓусебно познанство не започна во Њујорк, туку во Дубаи и, иако ги дели една цела генерација и има мал број работи кои се поклопуваат во нивните дела, кога седнаа да разговараат во станот на Голдсмит на Менхетн – во кој тој живее заедно со сопругата и двете деца – размислувањата за крајот на авторските права, за битките кои ги извојува модернизмот и луповите во музиката од видео игрите, ги натераа и двајцата да ветат дека ќе продолжат со разговорот, долго откако диктафонот ќе биде исклучен. Фотографиите се на Мигуел Виљалобос (Miguel Villalobos).

Кенет Голдсмит: Се сеќавам дека се сретнавме пред пет години на саемот за уметност во Дубаи. Работев на UbuWeb, заедно со непрофитната организација Bidoun, кога ме повикаа на саемот да одржам низа говори. Во една гаража за паркирање имаа поставено салон во кој се случуваа највозбудливите работи на светот. Ги одржавме говорите и потоа цела ноќ останавме таму. По завршувањето, се гледавме одвреме-навреме. Имав промоција на книга во MoMA, на која дојде и ти. А и јас отсекогаш сум се трудел да доаѓам на твоите настани и промоции. Така ти е кога имаш деца, веќе не излегувам толку многу. Невозможно е. Кога точно се одржуваат промоциите: од шест до осум часот? Во тоа време тука е вистински пекол. Децата треба да јадат, треба да се бањаат, треба да им се помогне со домашната работа, се расправаат. Не можам да излезам од дома помеѓу шест и осум часот. Но добро. Што, во моментов, се случува со тебе во светот на уметноста?

Фатима ал Кадири: Па, дел сум од еден колектив наречен GCC. Вкупно сме девет уметници, четири девојки и петмина момци. Седуммина се од Кувајт, еден е од Катар и еден од Бахреин. Се формиравме во ВИП секција на ART Dubai, во март минатата година. Потоа имавме еден куп изложби. Првата се одржа во Касел, во музејот Фридерицианум. Во моментов имаме самостојна изложба во MoMA PS1, што е неверојатно. Наречена е „Достигнувања во ретроспектива“; претходните четири наши изложби беа на тема достигнувања, така што Кристофер Лу (Christopher Lew), еден од кураторите, одлучи да ги смести под еден покрив.

КГ: Боже, мразам да соработувам со други луѓе. Секогаш го мразам она што на крајот произлегува од соработката. Мислам дека го претставува најлошото од мене и најлошото од нив. Еве што правам кога понекогаш ќе ме побараат за соработка: им давам книга и им велам „ти доработи ја“. И резултатот е секогаш ужасен. Па им велам: „Не, извини. Јас ќе го направев тоа поинаку“. Ги мразам сите мои соработки, па затоа и престанав со нив. Опседнат сум со тоа самиот да ги контролирам работите. Не правам ни најмали отстапки.

ФАК: И јас сакам да ја имам контролата, но мислам дека понекогаш некој друг знае подобро од мене. На пример, имам огромни проблеми со димензиите на работите. Еден од членовите е архитект, а друг дизајнер на мебел, па и двајцата по цели денови се занимаваат со димензии. Знам и да се расправам со нив, но тие едноставно знаат повеќе од мене. Имам многу идеи, но не можам физички да ги остварам и токму тука лежи убавината да се работи во колектив. Сѐ може да се постигне. Можеме да изградиме куќа, можеме да снимиме филм, да напишеме книга; имаме двајца писатели и четворица филмаџии. Кога е потребен звук, тука настапувам јас. Но, одлуките дефинитивно се носат заеднички. Кога се нарекувате себеси според некое владино тело, значи дека станува збор за соработка. Значи дека се работи за нации кои се подредени на некаква повисока моќ или на некое поголемо добро.

КГ: Се чувствувам наполно исклучен од некаков национален идентитет. Живеам на едно островче во близина на брегот на Америка. А она големоно… не сакам да имам ништо со него.

ФАК: Во нашата работа провејуваат некакви племенски размисли, во смисла на тоа дека во земјите од Заливот или, пак, во арапското општество, племето е најважната работа, ме разбираш? Ќе ги штитиш соплемениците, дури и ако извршиле убиство. Тие се над законот. Па така работиме и ние. Тоа е најважно, знаеш. И најмалата трага од некаков раздор мора веднаш да се сосече во корен. (се смее)

КГ: Како њујорчанец, целосно сум параноичен и сомничав. Живеам во кожурец…

ФАК: И јас сум крајно параноична и сомничава…

КГ: …особено кога станува збор за моето семејсво! Особено со луѓето коишто, бездруго, треба да се моето племе; не можам да ги поднесам. Веќе ти кажав дека не можам да поднесам да имам деца. Така што, за мене е навистина поинаку. Но, го поздравувам колективот. Од каде е поточно?

ФАК: Насекаде. Двајца живеат во Кувајт, еден живее во Бејрут, еден живее во Дубаи, двајца живеат во Лондон и тројца во Њујорк. Фала му на Бога за технологијата.

КГ: Но, сигурно поминуваш многу време во авиони.

ФАК: Да, поради турнеите. Мислам дека, ако создаваш музика, има само две работи што можеш да ги направиш: можеш да потпишеш издавачки договор и да почнеш да пишуваш песни за поп ѕвезди или да станеш диџеј. За жал, нема некој посебен начин како да се избегне тоа.

КГ: Одењето по турнеи ми делува крајно здодевно. Многу ми е мило што, како писател, не морам да го правам тоа. Сакам само да си седам овде и да си работам. Токму затоа и толку многу го обожавам интернетот: можам да се социјализирам, без да морам да бидам во иста просторија со некого. Можам да си пишувам, а надвор нека студи колку сака. Ми годи растојанието. Многумина воопшто и не знаат дека живеам во Њујорк. Кога сум тука, најчесто се кријам. UbuWeb совршено ми одговара. Ме фасцинира помислата да создадам огромна дистрибутивна мрежа, без да морам некого да молам, да собирам пари или нешто слично. Сето тоа функционира на тој начин веќе осумнаесет години. Целото творештво ми се заснова на растојанието. Понекогаш морам да одам на читања, но гледам никогаш да не бидат во Њујорк. Мразам да ги организирам тука.

ФАК: Бегаш од домашната публика?

КГ: Па, и не е некоја публика! Има само десетмина њујорчани што се интересираат за она што го работам. Ако организираш две читања годишно, веќе си ги „потрошил“ кутрите луѓе.

ФАК: Мора многу внимателно да ги испланираш. Апсолутно те разбирам што сакаш да кажеш. Мразам да летам со авиони. Но морам да пуштам музика, па и немам некој избор. Сакам да кажам дека не дека сакам да бидам нечија забава во ситните часови од ноќта. Тоа баш и не е мое поимање на забавата. Претпочитам некој друг да ме забавува!

КГ: Мислиш дека диџејството е уметност или, пак, пред сѐ, сметаш дека настапите ти се обична забава? Танцуваат ли луѓето?

ФАК: О, и тоа како танцуваат. Музиката што главно ја пуштам е рап. Би ја објаснила како рапување врз неповрзани битови. Значи, во основа, ги препознавате текстовите, но битот одоздола е нешто сосем различно. Бидејќи го обожавам рапот, ја обожавам неговата екстравагантност и токму тоа сакам да го слушам кога сум во клуб. Но, не сакам да го слушам во интегрална форма. Сакам да го слушам кога е измешан со нешто туѓо.

КГ: Имам забележано дека на UbuWeb, повеќето луѓе не се заинтересирани за уметниците таму. Не се заинтересирани за историските карактеристики. Не им е гајле дека Курт Швитерс (Kurt Schwitters) бил претставник на дадаизмот и дека, во 1925 година, ја напишал Урсонатата. Хуго Бол (Hugo Ball)? Не им е гајле. Џон Кејџ (John Cage)? Исто така. Диџеите најчесто се закачуваат на страницата и тарашкаат во потрага по некои чудни звуци кои потоа ги миксуваат на некој подиум во Сао Паоло, со гласот на Брус Нуман (Bruce Nauman) кој вреска: „Изгуби ми се од животот“ (удира на масата). Затоа што, знаеш, светот на уметноста произведува еден куп мрднати звуци, коишто не можат да се најдат на друго место. И ми се допаѓа целата таа „злоупотреба“. Всушност, ептен сум навлечен на неа. Претпоставувам дека токму тоа е и наследството на звучната уметност во XX век: да станеш рудник за денс миксови.

ФАК: Дефинитивно, барем за воведите и краевите. Но, секогаш е добро да се види дека реакцијата на публиката е позитивна. Така знам дека она што го работам е квалитетно. Но, исто така, сум и строга кон себеси. Не сум од оние диџеи што само се качуваат на пултот, притискаат „плеј“ и се среќни сѐ додека им се плаќа да пуштат некое застарено ѓубре. Попрво ќе умрам, отколку да го правам тоа. Морам да се уверам дека она што го пуштам навистина силно ќе ги размрда, најсилно што може.

КГ: Петнаесет години мојата радио емисија се состоеше од тоа како три часа се обидувам да ги натерам луѓето да го исклучат радиото.

ФАК: Господе! Тоа е толку неподносливо!

КГ: И беше неподносливо! Но имаш копче и можеш да го исклучиш. Ништо не е на сила. Ја водев под различни имиња, меѓу кои и Unpopular Music. И така, еден ден, мислам дека беше за White Columns, ме поканија да пуштам музика на еден добротворен настан. Но, јас навистина не знам ништо за денс музиката, па беше целосна катастрофа. Луѓето ми приоѓаа и буквално ми се дереа. Се обидував нешто да одглумам, но само ќе ми речеа: „За никаде е, ужасен си“. Потоа отидов на улица, пред киното IFC во The Village, каде што имаше едни типови коишто имаа поставено маси со касети со снимена денс музика. Купив еден куп од нив… знаеш де, хаус музика или така нешто. Ги пуштив и луѓето заиграа и се развеселија, па малку потоа си заминав среде журката.

ФАК: Навистина е тешко да ги развеселиш луѓето по полноќ, да бидеш нивната забава во ситните часови од ноќта.

КГ: Тоа е една од најпребирливите публики во светот.

ФАК: Луѓето многу ги критикуваат диџеите. Мислам, добро, можеш да пушташ песни од топ листите, тоа воопшто не е тешко. И луѓето постојано го прават тоа. Или, пак, пуштаат некое неподносливо ѓубре. Знаеш, по клубовите пуштаат нешто што јас го нарекувам музика за во спална соба, па ми доаѓа да им акнам шише од глава.

КГ: Се сеќавам дека беше отприлика 1996 година, во Франција, кога некој за првпат ме одведе на рејв журка. Ништо не ми беше јасно. Имаше еден тип на сцена, но не можев убаво да видам што прави; не свиреше никаков инструмент, изгледаше како само да стои таму. А сепак, илјадници луѓе беа свртени кон него. Луѓето како по малку да танцуваа, но ништо посебно. Делуваше дека само застанале таму и гледаат некој тип, кој во тој момент би можел да си ја проверува е-поштата. Со лаптопите, ситуацијата уште повеќе се влоши. Да не играш, а да стоиш таму и да „гледаш“ електронска музика е сигурно една од најглупавите работи што сум ја чул.

ФАК: Пуштам музика исклучиво од лаптоп. Но, воопшто не ги гледам луѓето в очи. Затоа што не сакам ни тие мене да ме гледаат. Бркајте си работа на подиумот.

КГ: Чекај, мислев дека си најпозната како уметник, па подоцна дошло диџејство, или, пак, се случија истовремено?

ФАК: Не, диџејството дојде подоцна. Мислам, правев музика, ама создавав и визуелна уметност. Истовремено се занимавав и со двете.

КГ: Одеше во некое уметничко училиште?

ФАК: Не, имам завршено лингвистика. Не ми беше таков планот. Сакав да се запишам во уметничко училиште, но, за жал, Министерството за образование на Кувајт не нуди стипендии за тоа.

КГ: Има ли добри уметнички училишта во Кувајт?

ФАК: Во Кувајт не постои програма за уметност.

КГ: Значи, мора да одиш во странство, доколку сакаш да го учиш тоа? Зошто нема уметнички училишта во Кувајт?

ФАК: Мислам дека кувајтската влада не сака да ја поттикнува уметноста како професија. Ја сметаат за хоби. Затоа и не можев да ја изучувам како главен предмет. Мислам, добив стипендија. Ми рекоа, „музиката и уметноста, тоа ти се хобија. Не се предмети со кои се гради инфраструктурата“. Не ми е јасно како лингвистиката е предмет со кој се гради инфраструктурата. Но, тоа се нудеше во Њујорк, па ја зедов. Баш ме заболе, ако треба и биомедицински инженеринг ќе учам. Не ми е гајле, едноставно мора да живеам Њујорк. Па, фала му на Бога, по некоја случајност, испадна лингвистиката. Впрочем, мислам дека ме промени како личност. Не директно, но може да се забележат нејзини траги во моите дела. Ме направи посвесна за врската помеѓу јазикот и идентитетот, односно, јазикот како идентитет. Еден од најпростите примери е да не се подбиваш со начинот на кој некој зборува. Или, пак, како начинот на кој некој зборува може да претставува лажно претставување, доколку го смени начинот на зборување кога зборува со одредени луѓе. На пример, начинот на кој една моја познајничка зборува кога е на телефон со нејзината банка е сосем различен од начинот на кој таа зборува со мене или со некој непознат. Ако сте студирале лингвистика, веднаш го забележувате тоа. Можете да го намирисате на километар. Поврзано е со идентитетот, како таа сака да им се претстави на луѓето. Тоа многу кажува за една личност.

КГ: Им се навраќаш ли некогаш на лингвистите како Фердинанд де Сосир (Ferdinand de Saussure) или нешто во таа смисла?

ФАК: Не.

КГ: Веќе не ги читаш за занимација? Не те интересира Чомски?

ФАК: Не. Мислам дека, за мене… не знам… читањето… многу уживам да читам биографии и научна фантастика.

КГ: Имам две нови биографии на Ајпадот. Ја имам новата биографија на Валтер Бенјамин (Walter Benjamin). Проблемот е што многу добро ја знам. Другата е новата биографија на Вилијам Бароуз (William Burroughs). Го сакаш Бароуз?

ФАК: Па, работата со Бароуз е што ми се чини дека повеќе го сакав како тинејџерка, меѓутоа, сега мислам дека е личност на која ѝ е посветено огромно внимание. Кога е некој толку многу присутен, мислам дека не морам да прочитам, за да знам што се случило.

КГ: Донекаде и јас го мислам истото. Но, книгиве ги преземам бесплатно, од страници за споделување содржини. Така читам во последно време: она што можам да го најдам на таквите страници. Тие, во голема мера, одредуваат што читам. Види, немам никаквo мислење за авторските права. Не верувам во нив. Не ги користам. Бесплатно го споделувам она што го творам; сите содржини што може да се најдат на UbuWeb се пиратски и се споделуваат бесплатно. Сепак, авторските права се чудна и осетлива работа. Не ги обвинувам луѓето што сакаат да ги задржат авторските права за нешта коишто вредат пари. Доколку создадев нешто што вредеше пари, веројатно и самиот ќе сакав да ги задржам авторските права, па и да спечалам нешто од нив. Но, материјалите коишто можат да се најдат на UbuWeb или во она што го работам воопшто не припаѓаат во таа сфера. Заработувам од академски работи, од предавање на факултет. Оттаму си го наплаќам и интелектуалниот труд, па мислам дека не треба и за него да ми се надоместува. Го правам достапен за сите. Па, да, на некој начин, успеав да докажам дека авторските права, всушност, не постојат.

ФАК: Сметам дека се многу – не сакам да речам чувствителна тема – туку дека се реалност само во музиката. Кога станува збор за визуелна уметност, воопшто не ми ни паѓаат на памет. Мислам дека голем дел од современата уметност е имитација, цитирање на минатото, негово пресоздавање. Но, во однос на музиката, како што кажа, ако почне да ви се меша во приходот и живеачката, тогаш веќе навлегуваме во сивата зона. За голем број музичари продажбата на албумите е занемарлива. Ако го напишете насловот на мојот последен албум на интернет, првиот резултат што ќе се појави е „.zip“. Не сакам да бидам лицемерна и да кажам дека тоа ме вади од кожа, затоа што и самата се утепувам од преземање музика од интернет. Но, што се однесува до мене, доколку се работи за изведувачи коишто ми се допаѓаат, првин ги пребарувам легалните страници, за да проверам дали музиката им е достапна за купување. Понекогаш сме пријатели, па си ја разменуваме музиката. Но, сакам да им дадам финансиска поддршка на уметниците што ми се допаѓаат, барем кога станува збор за музиката.

КГ: Сѐ што е оригинално е неповратно и веќе не постои. Не можеме да го препознаеме, не можеме да го лоцираме. Рака на срце, тоа е едноставно збир на слободни симболи коишто се привремено соединети во констелации. Тука сакам да се навратам на констелацијата на Валтер Бенјамин, дијалектичката констелација којашто привремено се формира и потоа повторно се распаѓа. Тоа, во суштина, е и основата на интернет мрежите и начинот на кој тие се создаваат, начинот на кој културните артефакти се ефемерни, на кој тие се разнесуваат во заборав. Историјата не постои. Едноставно не е можно да ја има повеќе. Мислам дека тоа е лајтмотивот на нашето време. И ако делото не го пресликува тоа на некој начин, тогаш мислам дека нема некоја особена важност, што не е случај со твоите дела. Мислам дека битките за авторски права во XX век се еквивалент на моралните битки во XX век, односно, оние против цензурата. Тука зборуваме за Бароуз или за Џојс. Тие битки се веќе извојувани. Кога станува збор за авторските права, постојано се обидувам да ме уапсат, но не ми успева. Штотуку бев дел од еден голем проект во Германија, во кој испиратирав документи од дигиталната библиотека, JSTOR, во вредност од отприлика 350.000 долари – огромна интернет академска архива на знаења којашто треба да биде бесплатна – во чест на Ерон Сварц. Сварц презеде голем дел од неа. Се разбира, тој сметаше дека треба да биде бесплатна, што заврши трагично по неговиот живот. Затоа, тоа го направив во негова чест. Го искористивме логото на JSTOR, a пиратското седиште на JSTOR го сместив во Дизелдорф. Имав пет компјутери и пет студенти коишто ми помогнаа да испечатам 18.000 документи коишто беа нелегално преземени од JSTOR. Акцијата ја објавивме насекаде по интернет и добивме големо внимание од медиумите, а од JSTOR немаше никаква реакција. Така што, не знам, можеби достигнавме точка во која можеш колку сакаш да ги провоцираш авторските права. Сега е многу поинаку отколку што беше пред десет години. Сега сите некако го прифаќаат тоа. И животот си продолжува. Уметноста сѐ уште се создава и луѓето сѐ уште успеваат да заработат. Мислам, од различни работи, можеби не од самото дело, но од работите коишто го опкружуваат делото. Никогаш нема добро да заработувам од книгите, но од сето тоа произлегува некаков слободен културен дух, којшто може да се поочувствува во воздухот. Исто така, сакав да те прашам дали самата избра да бидеш уметник или, пак, уметноста те избра тебе?

ФАК: Па, мајка ми беше уметник. Беше сликарка и граверка. Правеше крајно модернистички слики од жени, типични за XX век. Беше голема феминистка, па дури и песните што ги слушаше ги пееја жени. Слушаше речиси исклучиво арапски и ирански пејачки, коишто пејат за душевна болка, што мислам дека имаше големо влијание врз мене. (се смее)

КГ: Имам тука некои интересни плочи. Се прашувам дали некои од нив се на мајка ти? Чекај да ти покажам некои од плочите што ги имам. Можеби ќе препознаеш некоја.

ФАК (ги разгледува омотите): Веројатно некои од нив може да се најдат во колекцијата на татко ми.

КГ: Навистина? Малку е демоде…

ФАК: Не, не е демоде. Тоа ти е арапски поп од 1960-тите и 1970-тите години. Плочите ти се одлично сочувани. Некои од нив се класики, а за некои од нив никогаш немам слушнато (зема една плоча). Оваа е туниска, многу, многу ретка. Пушти ја оваа од Sabah, таа ти е Шер во арапскиот свет. Пееше и откако навлезе во деветтата деценија од животот и секогаш изгледаше многу младо. Ова е, всушност, најимпресивната колекција на арапски плочи чиј сопственик не е Арап. Мислам, можам да препознаам само некои плочи. Каде ги најде? Затоа што ова ми личи како да е купено наеднаш, од нечија одлично сочувана колекција.

КГ: Имаше една продавница на Авенијата Атлантик која се викаше Rashid Sale. Честопати одев таму и фрлав многу пари за плочи. Кога започна транзицијата од винил на компакт дискови, сѐ што имаа на лагер го дадоа во Tower Outlet. И од таму ги купив за 25 центи, сосема нови. Имаше плочи коишто отсекогаш сум сонувал да ги имам, но беа прескапи, петнаесетина долари, да речеме. Успеав да ги набавам речиси сите.

ФАК: Што, всушност, те навлече на оваа ера од арапската музика?

КГ: Па, мислам, види ги само омотиве! Она што навистина ме навлече на арапска музика беше песната „Kashmir“ на Led Zeppelin. Бев осмо одделение кога ја слушнав и си помислив: „Еј, па ова е нешто сосем различно“.

ФАК: Ја немам слушнато.

КГ: Знаеш, тоа ти е некој чуден рок со арапски и далечно-источни примеси, некои мистични елементи со кои Led Zeppelin експериментираа. Знаеш како американските деца откриваа интересни работи? Преку рок бендови. Како е можно да ја немаш слушнато „Кashmir“? Не знаевте за Led Zeppelin во Кувајт додека растеше?

ФАК: Не, всушност, не знаевме.

КГ: А бе, дај! Си израснала во место без Led Zeppelin?

ФАК: Израснав во Кувајт во 1980-тите години!

КГ: Па добро, никој веќе не ги пушташе Led Zeppelin во 1980-тите години. Но, доколку си живеела во Кувајт во 1970-тите години, ќе имаше слушнато за Led Zeppelin.

ФАК: Секако. Татко ми ми ја даде неговата колекција плочи пред десетина години, кога се префрлуваше на mp3. Пред тоа, не сакаше да ми позајми ниту една плоча. Го молев, но само ќе ми речеше: „Батали, нема шанси“. И наеднаш, се враќам јас во Кувајт на шест месеци, а тој ми вели: „Повели“. И од нигде-никаде, колекцијата плочи ми се зголеми четирикратно. Додека ги разгледував плочите, наидов на плоча од Pink Floyd, што ми дојде многу чудно, бидејќи не се сеќавам дека некогаш ја пуштил.  Често пушташе Cerrone, но никогаш нема пуштано ништо налик на рок. Лично, додека растев, слушав многу американски поп, како и сите други деца: Мајкл Џексон, Eurythmics и сè што се пушташе на MTV во тоа време. А потоа, го апсолвирав гангстерскиот рап.

КГ: Колку е достапен тој рап во Кувајт?

ФАК: Беше достапен. Имаше една продавница,The Video Club, која продаваше пиратски рап плочи, но јас си го купував рапот на компакт дискови. Бев многу среќна што моите родители не зборуваат англиски доволно добро, за да ги разберат стиховите коишто ги слушав. Барем од тоа ми олеснуваше. Бев многу нервозна во тоа време.

КГ: Како се справува човек со тоа во Кувајт? Нервозен и изнаслушан американски рап? Прашањето ми е, како се справува едно дете со такви чувства во Кувајт? Имаше ли и други луѓе на коишто им се допаѓаше таа музика или ти беше осамена во тоа?

ФАК: Не баш, не. Не сакав да ја делам љубовта кон таа музика.  Слушањето музика за мене отсекогаш претставувало интимна работа, бидејќи додека растев не одев на концерти. Немаше такви работи. Концертите не беа легални.

КГ: А арапски поп?

ФАК: Немаше шанса да ме начекате како го слушам тоа како дете, никако! Се одржуваа концерти, но воопшто не бев свесна за нив. Не бев на иста бранова должина со таа музика. Единствената арапска музика којашто ја слушав беше онаа што ја слушаше мајка ми гласно во нејзиното студио додека сликаше и воопшто не ми се допаѓаше. Од она што слушаше, ми се допаѓаа некои ирански пејачи, како, на пример, Googoosh. Можеби сте чуле за нејзе. Googoosh е најславната иранска поп пејачка на XX век. И Hayedeh, исто така. Мајка ми беше мошне опседната и, во одреден период, слушаше три или четири пејачи и постојано една иста песна. Додека седев и цртав со неа, немав право на избор во однос на музиката. Темата секогаш беше: ми го скрши срцето.

КГ: Слушаш ли многу музика деновиве? Или тоа ти е како готвењето во ресторан, каде што не сакаш да ја јадеш храната што си ја готвела цела вечер? Сакаш да бидеш опкружена со тишина?

ФАК: Бидејќи диџејството стана дел од мојата кариера, слушам музика која сакам да ја пуштам. Она што го слушам ми стана многу понасочено кон она што го работам, што навистина ме нервира, бидејќи никогаш претходно не сум имала таков однос кон музиката. Кога слушам нешто, обично си мислам: „Како ли да го спојам ова со другана песна?“ Тоа навистина ме нервира.

КГ: Претходно ти кажав дека петнаесет години работев на радио емисија, така што те разбирам. И сè што слушав беше фокусирано на тоа која музика ќе ја пуштам таа недела. Тоа беше радио емисија во слободна форма, во која требаше да утепам три саата. Најпосле, кога излегоа mp3-ките, едноставно ќе ги наредев сите тие плејлисти и ќе си слушав нешто, мислејќи си: „Готово, ова дефинитивно влегува во таа плејлиста“. На крајот, слушањето музика се претвори во работа.

ФАК: Да, на некој начин станува премногу функционално и механички. Едноставно ти се одмилува. Претежно си сакам тишина. И уживав во неа долго време. Една работа која не се промени откако пораснав е слушањето музика чисто за да си фантазирам. Да слушам нешто и да си фантазирам додека слушам. Затоа, за мене, слушањето музика отсекогаш било нешто што бара многу осаменост.

КГ: Кога велиш „тишина“ мислиш во онаа „кејџовска“ смисла?    Има ли тоа некакво влијание врз она што го работиш?  Размислуваш ли за сета таа историја и за сите тие идеи?

ФАК: Па, мислам дека кога бев помлада повеќе размислував за тоа. Но, сега сметам дека, откако ја создадов мојата прва мелодија, целта ми е да не создавам работи кои по грешка би се припишале на други луѓе, што навистина претставува висока цел. Но, навистина особено избегнувам каква било атонална работа. Атоналноста никогаш не ме интересирала.

КГ: Дали причината за тоа е дека сè звучи некако исто и би било тешко да се биде оригинален и единствен атонален изведувач?

ФАК: Едноставно сето тоа е веќе направено.

КГ: Но, знаеш ли некогаш да си го пуштиш Шенберг (Arnold Schönberg)?

ФАК: Не, никогаш не сум го слушала. Мразам да го користам зборот „класика“, но композиторите од XX век кои ги слушав секогаш беа од Русија или од Источна Европа. Мојот омилен композитор е Сергеј Прокофиев. Дефинитивно ми е прв на листата. И има еден Михаил Иполитов-Иванов, кој е помалку познат. Всушност, ги претпочитам композиторите од XIX век, Модест Мусоргски, Андреј Римски-Корсаков. А и татко ми живеел во Русија. Моите родители завршија постдипломско образование во Москва во 1970-тите години, така што, имавме насобрано мошне голема колекција руска класична музика која ни ечеше во куќата.

КГ: Ги имаше ли музичариве во колекцијата која татко ти ти ја даде?

ФАК: О да, дефинитивно. Значи, влијанието од мајка ми беа оние срцепарателни пејачки. А од татко ми беше руската класична музика и Cerrone. Во младоста слушав хардкор рап, а и музиката од видео игрите ми беше многу високо на листата, бидејќи многу ги играв. Тие мали, осум-битни композиции постојано се вртеа на нив. И сметам дека тие лупови навистина влијаеја врз создавањето електронска музика, бидејќи станаа составен дел од неа.

КГ: Сега има цел еден бран на композитори на осум-битна музика, композитори на чип-тјун (chip-tune).

ФАК: За мене тоа е чудно. Не знам, јас си ги сакам пионерите кои живееле од правење музика за Конами (Konami). Знаеш на што мислам? Да се обидеш да ја пресоздадеш таа музика е како да се обидеш да напишеш нова композиција на Мајлс Дејвис (Miles Davis).

КГ: Но постои Kind of Bloop, што е осум-битна верзија на Kind of Blue на Мајлс Дејвис. И знаеш што? Многу е добра! Прекрасна е, затоа што, на пример, на тој албум звуците на Дејвис се толку неверојатни, што докажува дека нив не може да ги уништи каква било технологија. Исто како што никогаш немам слушнато лоша верзија на „Mack the Knife“. Бидејќи самата песна е толку проклето добра, без разлика дали е отсвирена во Вегас или, знаеш, за најлошата работа на светот.

ФАК: Мислам дека кавер верзиите некогаш функционираат, а некогаш не. И јас имам некој вид на кавер верзија на мојот албум.

КГ: Која е кавер верзијата на твојот албум?

ФАК: „Nothing Compares 2 U“.

КГ: А кој е оригиналниот изведувач на таа песна?

ФАК: Prince.

КГ: О, песната на Prince. Види, моето познавање на поп музиката не е баш сјајно.

ФАК: Во ред е. Prince ја напиша, а потоа Шинед О’Конор (Sinead O’Connor) ја отпеа. Таа песна била ептен популарна во твое време. Мислам, не си можел да ја избегнеш. Се слушала насекаде.

КГ: Мене некако ми успеваше да ги пропуштам работите. Неодамна ми кажаа дека во 2000 година – мислам дека беше во тоа време – Mets играле со Yankees во финалето на националната бејзбол лига. Немав поим дека такво нешто се случило. Јас сум ги пропуштил овие важни работи кои се случиле, само затоа што сум толку внесен во мојот чуден свет. Имам неколку албуми на Prince од мое време. Но, некако ја пропуштив Шинед О’Конор. Не знам кој е нејзиниот најголем хит.

ФАК: Тоа сигурно беше нејзиниот најголем хит.

КГ: Како рече дека се вика? ~

Овој текст за првпат се појави во изданието на Electronic Beats Magazine бр. 38 (2, 2014).